Μακρονήσι

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αναφέρθηκε σε αυτό ως «αναρρωτήριο ψυχών», «συνέχιση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού», «Εθνική κολυμβήθρα» και «Νέα Εδέμ στα μάτια της ελληνικής Ιστορίας». Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ανέφερε ότι «στη Μακρόνησο αναγεννάται η Ελλάς ωραιοτέρα στην ψυχή των Ελλήνων».(wikipedia)

Σε μια αδημοσίευτη εμπιστευτική Εκθεσή του, το 1950, ο επικεφαλής του "αναμορφωτικού έργου" της Μακρονήσου ταξίαρχος Γεώργιος Μπαϊρακτάρης δίνει τις δικές του κυνικές εξηγήσεις για την ίδρυση και τη λειτουργία του κολαστηρίου.(iospress)

 Εμείς απλά αντιγράφουμε ένα κομμάτι από το βιβλίο της Ελένης Φαλιάγκα-Παπανικολάου, "Αν πας στο Μακρονήσι":
Τρεις ήταν οι μεγάλες κατηγορίες κρατουμένων στο Μακρονήσι: Τα στρατευμένα παιδιά, οι πολιτικοί εξόριστοι και οι ανταρτοοικογένειες.
Για τα στρατευμένα παιδιά δίνει κάποιες συμπληρωματικές μαρτυρίες-θύμησες ο Αντώνης Γεωργάς, στην κατοχή αντάρτης του ΕΛΑΣ στην Εύβοια, 7ο σύνταγμα:
-74000 ήταν τα στρατευμένα παιδιά στο Μακρονήσι πριν αρχίσουν οι ομαδικές δηλώσεις στο ΓΕΤΟ, στο Γ' τάγμα, όταν έσπασε ο Γράμμος. Καθώς κι όταν έφεραν τους ναυτικούς όπου ήταν τότε κάθε καρυδιάς καρύδι.
-Στο Δασκαλειό Κερατέας πήγαν, αγνάντεψαν το Μακρονήσι και το βρήκαν καλό για την "αναμόρφωση" των στρατευμένων παιδιών, ο Άγγλος Ντρίχεμ, ταξίαρχος της στρατιωτικής αγγλικής αποστολής, ο υπουργός στρατιωτικών της τότε κυβέρνησης της Ελλάδος κι ο ταξίαρχος διευθυντής του Β 11 ΓΕΣ Ελλάδας, υπεύθυνος για τις μονάδες Μακρονήσου, άνθρωπος με αντιεαμική δράση στη Μέση Ανατολή.
-Οι άγγλοι λένε ότι είχαν εδώ τότε μια μεραρχία, 12000. Άλλες πληροφορίες λένε ότι ήταν 16000
-Τον Οκτώβρη του 1947 ήταν το Μακρονήσι. Τότε πήγε ο Αντώνης. Τότε έγινε η Β' αποστολή από την 6η ΕΣΟ (στρατιωτική οργάνωση)
-Στη Μακρόνησο στην αρχή ήταν μόνο στρατευμένα παιδιά, δηλ. στρατόπεδο. Τέτοια στρατόπεδα ήταν το 1945-46 στον Αγ. Νεκτάριο της Κρήτης το πρώτο, το δεύτερο ήταν στο Ντουρντουλά Θεσ/νίκης. Και στα δύο αυτά είχαν αρχίσει τα βασανιστήρια. Έκλεισαν αυτά τα στρατόπεδα και μετέφεραν αυτά τα στρατευμένα (αριστερά) παιδιά στο Δασκαλειό στην Αττική, στη χερσόνησο Λαυρίου απέναντι στο Μακρονήσι.

[Ο Γελαδόπουλος λέει ότι το Μακρονήσι το χρησιμοποίησαν άλλες δυο φορές γνωστές στην ιστορία:
-Το 1912 εδώ έφεραν και πέθαναν 9000 τούρκους αιχμαλώτους από το βαλκανοτουρκικό πόλεμο.
-Πολλές χιλιάδες έλληνες από Πόντο και Καύκασο το 1921 μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία, κατέβηκαν στην Ελλάδα μέσω Οδησσού, προσβλήθηκαν από εξανθηματικό τύφο και χολέρα (πολυήμερο ταξίδι, άσχημες οι συνθήκες στα καράβια, τους πήγαν πρώτα στο λοιμοκαθαρτήριοστον Αι-Γιώργη , στο Κερατσίνι για καραντίνα κι από φόβο μην κολλήσουν Αθήνα-Πειραιάς τους μετέφεραν στο Μακρονήσι όσους είχαν απομείνει, περίπου 15 χιλιάδες ποντοκαυκάσιους και 10 γιατρούς βενιζελικούς (οι κωνσταντινικοί ήταν στα πράγματα τότε όπως και το 1948). Γλίτωσαν μόνο περίπου 3000 ποντοκαυκάσιοι και μόνο δυο γιατροί: Χατζηαγγελής και Αυγέρης.
"Όπου σκάβαμε βρίσκαμε ανθρώπινα κόκκαλα" λέει ο Αντώνης για το Μακρονήσι. Η εφημερίδα το Έθνος ανεβάζει αυτούς τους αιχμαλώτους σε 40000-60000.
Ο Αντώνης λέει ότι στο Μακρονήσι μετέφεραν οι Γερμανοί μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών όσες φρουρές τους ήταν στην Αττική. Από αυτούς τους Ιταλούς δεν έμεινε κανένας.]

-Πολλοί απ' αυτούς που ήταν αποφασισμένοι να μη λυγίσουν, όταν πρωτοέρχονταν στο Μακρονήσι κράτησαν απέναντι στα γνωστά τους παιδιά που δήλωσαν στάση περιφρόνησης. Ο Αντώνης τώρα λέει "κι εμείς δεν κάναμε καλά. Όταν πήγα στη Μακρόνησο ένα πατριωτάκι μου που 'κανε δήλωση κι έμαθε ότι με πήγαν κι εμένα εκεί , ήρθε, ρίχτηκε στο λαιμό μου κλαίγοντας: 'Κράτα, μου είπε, αφού κράτησες ως τώρα μην υποκύψεις. Κράτα.' Εγώ το 'κανα πέρα. Αυτό συνέχισε. Εγώ ούτε να το ιδώ! Μου 'φερνε νερό, φαί. Εγώ τα πετούσα, ως και το νερό. Κόλαγε το στόμα μου απ' τη δίψα. Το πέταγα. Τώρα ξέρω, δεν έκανα καλά. Το παιδί δεν ξέκοψε από 'μας, προσφέρει και τώρα πολλά".
Ο Γιώργης Αγγελακόπουλος προσθέτει:"Ήμουν μάγειρας στο Γ' κλωβό (πολιτικούς) αδηλωσίες. Μετά από κείνες τις εκλογές ήταν πιο χαλαρά τα πράγματα. Δυο αλφαμίτες πέρασαν απ' το μαγειρίο μας. Αυτοί είχαν άλλο μαγειρίο. 'Τι καλό μαγειρεύεις;' ρώτησαν ήρεμα. Θυμάμαι είχα φακές. 'Μας δίνεις και μας;' Τα παιδιά ήθελαν κουβέντα. Τους έβαλα δυο πιάτα. Έδειχναν στεναχωρημένα, ντροπιασμένα, χαμηλά τα μάτια. 'Μας έκαναν να πιστέψουμε ότι δεν θα φευγε κανένας από δω χωρίς δήλωση. Εσείς κρατήσατε και καλά κάνατε. Εμείς..'. 'Από που έχεις αυτή τη χαρακιά στο μάγουλο;' ρώτησα τον έναν για ν' αλλάξω κουβέντα. 'Από τότε που ήμουνα άνθρωπος λέει (παλιό ανταρτόπουλο). Τώρα έγινα ζώο' Δάκρυσε ο αλφαμίτης και το φαί δεν κατέβαινε. Το παράτησε..."
Σαν περάσουν τα χρόνια, ο αγωνιστής που ξέρει πόση δουλειά χρειάζεται ο άνθρωπος ο άλλος να ιδεί φως και να ατσαλωθεί, θυμάται αυτές τις λεπτομέρειες πιο πολύ κι απ' τα βασανιστήρια.

 Δείτε επίσης τις ταινίες Μακρόνησος - Exile Island (2008) των Ηλία Γιαννακάκη - Eύης Καραμπάτσου
και Happy Day (1976) του Παντελή Βούλγαρη.