Αθώες επιστημονικές γνώσεις..
Στην διαδραστική μόνιμη έκθεση του Ευγενίδειου Ιδρύματος σχετικά με την Επιστήμη & Τεχνολογία οι παρουσιάσεις για θέματα όπως η Ύλη, η Εικόνα, ο Ήχος φαίνονται αρκετά ενδιαφέροντα για να προσελκύσουν επισκέπτες κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα τους μικρούς μαθητές που στα πλαίσια της περιβαλλοντικής επιμόρφωσης επισκέπτονται με τα σχολεία τους το Ίδρυμα ώστε να τους προσφερθεί το ανάλογο εκπαιδευτικό ερέθισμα. Μια σύγχρονη έκθεση, οργανωμένη με τρόπο ώστε η επίσκεψη να αποτυπώνεται καλά στον επισκέπτη, μέσα από διαδραστικά εκθέματα και εργαλεία, χρήση πολυμέσων και οπτικοακουστικού υλικού που να εξυπηρετεί τις πιο σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις..
Η έκπληξη ίσως βέβαια θα είναι αναπόφευκτη για κάποιον που επισκέπτεται την έκθεση -και έχει ακούσει δυο πράγματα παραπάνω για τους γ.τ.ο.- όταν προχωρώντας στα διάφορα, καλά οργανωμένα και εντυπωσιακά, τμήματα εισέλθει στο τμήμα της Βιοτεχνολογίας όπου του δίνεται η ευκαιρία, μεταξύ άλλων -έγκυρων- πληροφοριών για το κύτταρο και το DNA, να μάθει π.χ. ότι ο άνθρωπος πάντοτε προσπαθούσε να βελτιώσει την φύση, ότι η απάντηση στο γιατί χρειαζόμαστε τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι η αναμφίβολη αύξηση του πληθυσμού της Γης και η μείωση των καλλιεργούμενων εδαφών που καθιστά αναγκαία την χρήση της τεχνολογίας.. Μπορεί να δει εκθέματα με γ.τ. ποικιλίες καλαμποκιού, βαμβακιού και άλλων, διαβάζοντας σε εμφανείς λεζάντες με αποφασισμένα προτάγματα, γεμάτα βεβαιότητα, πως “Για να είναι ανθεκτικό το βαμβάκι σε ασθένειες πρέπει να τροποποιηθεί γενετικά”, “Για να εμπλουτιστεί με βιταμίνη Α, το ρύζι πρέπει να τροποποιηθεί γενετικά”, “Ο γενετικά τροποποιημένος σολομός έχει ταχεία ανάπτυξη”. Με το ίδιο τρόπο, στους μικρούς επισκέπτες δίνεται η ευκαιρία να παίξουν τροποποιώντας γενετικά μια ντομάτα... Μήπως κάτι δεν πάει καλά..;Ακόμα ένα “βιβλίο βιολογίας”
Όπως και με την προ-3ετίας περίπτωση του βιβλίου βιολογίας της 3ης Γυμνασίου,
όπου με σκανδαλώδη τρόπο παρουσίαζε τους γ.τ.ο. λίγο, πολύ ως θαύμα της επιστήμης που θα λύσει τα προβλήματα της γεωργίας και θα εξαλείψει την πείνα, με εικόνες (δεξιά) που σχεδόν παρέπεμπαν σε μεθόδους πλύσης εγκεφάλου, έτσι και η έκθεση του Ευγενίδειου, που λειτουργεί εδώ και κάποιους μήνες, δείχνει να στερείται των προφάσεων που οριοθετούν την λεπτή γραμμή μεταξύ προώθησης της γνώσης και της “παιδαγωγικής” χειραγώγησης γνώμης. Ακόμα και με καλοπροαίρετη διάθεση και χωρίς “προκαταλήψεις”, δεν γίνεται να μην προσέξει κάποιος την, καθαρά ευνοϊκή προς την γενετική μηχανική, απλοϊκή προσέγγιση και την έλλειψη κάποιας ουσιώδους, αντίβαρης πληροφορίας σχετικά με τους γ.τ.ο. Πόσο μάλλον όταν το στήσιμο της έκθεσης, το οποίο ξεκινάει από ομολογουμένως εντυπωσιακά οργανωμένα τμήματα με απλές έννοιες φυσικής, οδηγεί τον επισκέπτη -ιδιαίτερα τον μαθητή- να θεωρήσει τελικά πως αυτά που βλέπει και μαθαίνει, στο τελευταίο κομμάτι της είναι φυσικά και αδιαμφισβήτητα.
Δείγματα βιοτεχνολογικού λόγου
Σε αυτού του είδους την προπαγάνδα αποφεύγεται συνειδητά, με αθώο λεξιλόγιο και αποσπασματικές παρουσιάσεις, το να θίγονται ουσιώδη ζητήματα που προκύπτουν και αποτελούν διακυβεύματα για την επιστημονική κοινότητα όπως είναι η επισφαλής και απρόβλεπτη φύση της γενετικής τροποποίησης, η γενετική επιμόλυνση, την αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων και οι δευτερογενείς συνέπειες της χρήσης των γ.τ.ο..
Και βέβαια, δεν θα ήταν καθόλου αναμενόμενο το να θίγονται κριτικά ακόμα περισσότερα ουσιώδη κοινωνικά θέματα με τα οποία αυτή η τεχνολογία συνδέεται άρρηκτα: το ζήτημα ελέγχου των φυτογενετικών πόρων, την πατεντοποίηση έμβιου υλικού, την αδιαφάνεια και το προβληματικό της έρευνας για τους γ.τ.ο. και τον εκτενή καταστρεπτικό ρόλο της κυρίαρχης βιομηχανικής γεωργίας, ύστατη έκφραση της οποίας αποτελούν οι γ.τ.ο.
Οι Γάλλοι συνεργάτεςΕνδιαφέρον στοιχείο στις πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε για την ανάπτυξη της διαδραστική έκθεσης είναι ότι έχει γίνει σε συνεργασία με το Γαλλικό ίδρυμα Cité des Sciences et de l´ Industrie, ένα από τα μεγαλύτερα ιδρύματα στο χώρο της επιστημονικής μουσειολογίας. Προτού ωστόσο αναζητήσουμε ευθύνες και ρίξουμε το βάρος σε “ξένο δάκτυλο”, για τον τρόπο παρουσίασης του θέματος, μια μικρή έρευνα θα έδειχνε ότι το εν λόγω ίδρυμα σε παλιότερες εκτενείς αναφορές και εκθέσεις στο θέμα των γ.τ.ο. έχει κρατήσει μια ουδέτερη στάση. Το 2008, το Cite σε μια έκθεση με τίτλο¨Γ.Τ.Ο. Οι καρποί της διχόνοιας”, διάρκειας 6 μηνών φρόντισε με αρκετά ουδέτερο τρόπο να παρουσιάσει τα δεδομένα και να αναδείξει τον διακυβευμένο χαρακτήρα της γενετικής μηχανικής, φιλοξενώντας δεδομένα και απόψεις από διάφορτικές πλευρές. Εύλογο οπότε, μεταξύ άλλων, το ερώτημα γιατί η έκθεση του Ευγενίδειου δεν χαρακτηρίζεται τουλάχιστον από μια ίδια κριτική προσέγγιση.
Αποδομώντας την ρητορική και τα επιχειρήματα της έκθεσης
Ακολουθούν κάποια παραδείγματα του διάτρητου λόγου και του τρόπου παρουσίασης σχετικά με τους γ.τ.ο.
- Η γ.τ. ντομάτα FlavSavr εμφανίζεται ως η πρώτη ποικιλία που χαρακτηρίστηκε αβλαβή και κυκλοφόρησε στο εμπόριο και η οποία τελικά αποσύρθηκε λίγο μετά, απλά λόγω ανταγωνισμού.
Αυτή είναι η επίσημη εκδοχή που παρουσιάστηκε από την εταιρεία Calgene, η οποία την δημιούργησε (εταιρεία που κατόπιν αγοράστηκε από την Monsanto). Ωστόσο πολλοί επιστήμονες του FDA στις ΗΠΑ κριτίκαραν την έγκριση της FlavSavr απο τον Οργανισμό τους, μιας και και τα αποτελέσματα της ανάλυσης τοξικότητας στα οποία βασίστηκε ήταν αμφιλεγόμενα ενώ δεν δημοσιεύθηκε ποτέ σε επιστημονικό περιοδικό, ούτε τα αποτελέσματά της διασταυρώθηκαν ποτέ με εκείνα άλλων ερευνών (peer-review). Χαρακτηριστικό δε είναι πως ο διευθυντής του FDA, που ενέκρινε την εν λόγω ποικιλία, προσλήφθηκε αργότερα από την Monsanto.
- Παρουσιάζεται ως δεδομένο πως σήμερα, σε ολόκληρο τον κόσμο καλλιεργούνται περισσότερα από 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα με γ.τ. φυτά. Αναφέρεται πως η έκταση αυτή είναι περίπου 80 φορές η έκταση της Ελλάδας.
Παρόλο που στα αυτιά ενός παιδιού μια έκταση 80 φορές όσο η Ελλάδα να ακούγεται τεράστια, στην πραγματικότητα το ποσοστό των γ.τ.ο. δεν αναλογεί παρά σε μονοψήφια ποσοστιαία νούμερα των παγκόσμιων αγροτικών εκτάσεων. Οι “τεράστιες” αυτές εκτάσεις, οι οποίες τα τελευταία χρόνια μειώθηκαν στην Ε.Ε., περιορίζονται δε σε 3 χώρες, με τις μισές αυτών να είναι στις Η.Π.Α. (κάτι που ήδη αναφέρει η έκθεση του Ευγενίδειου) και οι υπόλοιπες στην Βραζιλία και Αργεντινή. Αξιοσημείωτα, οι γ.τ. ποικιλίες στην Λατινική Αμερική είναι κυρίως βιομηχανικές καλλιέργειες σόγιας και καλαμποκιού που ευθύνονται για την κατά κόρον αποψίλωση παρθένων εκτάσεων της περιοχής του Αμαζονίου, με ανυπολόγιστες συνέπειες σε περιβάλλον και κλίμα.
- Ως απάντηση στους κυριότερους λόγους ανάπτυξης των γ.τ.ο. παρουσιάζεται η συνεχής αύξηση του πληθυσμού της Γης και η ταυτόχρονη μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Ενώ προτάσσεται ότι για να ικανοποιηθούν οι διατροφικές ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού είναι αναγκαία η χρήση της τεχνολογίας.
Ερωταπόκριση τοποθετημένη με λεκτική σειρά η οποία προκαλεί τον συνειρμό ότι λύση για το διατροφικό πρόβλημα δεν είναι παρα οι γ.τ.ο.. Ένα παλιό, όσο και οι γ.τ.ο., τέχνασμα για την δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, που συχνά ανασύρεται από το οπλοστάσιο επιχειρημάτων. Πουθενά δεν αναφέρεται βέβαια, ότι η παραγωγή τροφίμων αυτή τη στιγμή μπορεί να θρέψει τον πληθυσμό διπλάσιο αυτού της Γης, ωστόσο λόγω της άνισης κατανομής η πείνα έχει επανεμφανισθεί δυναμικά, ενώ η μείωση των καλλιεργούμενων εδαφών οφείλεται και στην ανάπτυξη των βιοκαυσίμων, που οι ίδιες εταιρείες προωθούν. Επιπρόσθετα η βιοτεχνολογία δεν έχει προσφέρει αυξημένες αποδόσεις ούτε λύσεις στα πραγματικά προβλήματα της γεωργίας, παρά στηρίζει το μοντέλο της βιομηχανικής γεωργίας που έχει αποδειχθεί ολέθριο για τον περιβάλλον (περισσότερα εδώ).
- Στο τμήμα της έκθεσης “Ασυνήθιστος κήπος”, σε ερώτηση προς τον επισκέπτη τίθεται αν μπορούμε άραγε να θεωρήσουμε ότι το σημερινό καλαμπόκι δεν είναι προϊόν παρέμβασης του ανθρώπου, ενώ στο κομμάτι της “επιστημονικής θεώρησης” του ίδιου ζητήματος και του “Φυτά και άνθρωποι” με ιστορικό που ξεκινάει από την αρχαιότητα και την διασταύρωση φυτών, περνά στην μοντέρνα υβριδοποίηση-χρονοβόρα και όχι πάντα επιτυχημένη,όπως δηλώνεται- και καταλήγει στην γενετική μηχανική υπονοώντας προφανώς μια, σχεδόν αναπόφευκτη, εξελικτική γραμμή στην τεχνολογία βελτίωσης των φυτών.
Μια γραμμική απλοποιημένη λογική που αναπαράγεται από μια μεγάλη πλειοψηφία των υποστηρικτών των γ.τ.ο. πατώντας σε επιστημονικοφανή άλλα και στα αντι-φοβικά προς την επιστήμη επιχειρήματα. Αποφεύγει ωστόσο να θίξει την απαξίωση της μεθόδου από τις ίδια την πρακτική εμπειρία στην βελτίωση φυτών και την απρόβλεπτη φύση της τεχνικής. (αναλυτικά εδώ και εδώ)
- Σε μια μοναδική ερώτηση αρνητικής προσέγγισης για τους γ.τ.ο. τίθεται το αν μπορούν τα γ.τ. φυτά να προκαλέσουν αλλεργίες, απαντώντας θετικά, ξεκαθαρίζοντας βέβαια με ένα “ακίνδυνο” παράδειγμα ότι γονίδιο καρυδιού που εισήχθηκε σε σόγια προκάλεσε αλλεργίες σε ανθρώπους, ήδη αλλεργικούς σε ξηρούς καρπούς.
Παρόλο που η έρευνα σχετικά με την ασφάλεια των γ.τ.ο. ουσιαστικά παρεμποδίζεται από νομοθεσίας προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων (επιτρέπεται μόνο στις ίδιες τις εταιρείες να πραγματοποιούν ανάλυση κινδύνων των προϊόντων τους) και παρόλη την αναξιοπιστία των αποφάσεων του FDA και EFSA (περισσότερα σχετικά εδώ), πολλές ανεξάρτητες έρευνες (1,2) έχουν καταδείξει την επικινδυνότητα της και αστάθεια της διαγονιδιακής τεχνολογίας, κατά πολύ πιο επισφαλή απ΄ ότι τα φιστίκια στους αλλεργικούς... Επίσης, πολλοί έγκριτοι πανεπιστημιακοί ερευνητές, όπως στις περιπτώσεις των Puztai και Chapella, υπέστησαν εκτενείς διώξεις όταν τα αποτελέσματα των ερευνών τους προέκυψαν να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά για το κύρος των γ.τ.ο..
Διαβάστε σχετικά:
- Η ιστοσελίδα του Ευγενίδειου Ιδρύματος για την Έκθεση Βιοτεχνολογίας εδώ
- Γνωστοποίηση του θέματος απο το δίκτυο Αιγίλοπα εδώ
- Σχετικό δελτίο τύπου απο το Αρχιπέλαγος εδώ
Β.Γ.
BiotechWatch.gr
Δεκέμβριος 2010
Από BiotechWatch
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου